Μετρήσεις για το πώς ακούν οι ηθοποιοί (και όχι οι θεατές). Αντίθετα με ό,τι συνηθίζεται...
Χρόνια πριν είχα επισκεφθεί το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου κι εκείνη τη
μέρα είχε πολύ κόσμο. Ήταν κυρίως τουρίστες και άλλοι επισκέπτες από διάφορα
μέρη της χώρας. Ήταν ανέφικτο να παρατηρήσω με άνεση, όπως θα ήθελα, τις ακουστικές ιδιότητες του χώρου. Από τα πρώτα σχολικά
χρόνια μαθαίνουμε για την περίφημη ακουστική του.
Προχθές, παρουσιάστηκε η ευκαιρία
ώστε να γίνει η πολυπόθητη δοκιμή.
Πέρα από το δέος που αισθάνεσαι σε αυτόν τον ιερό χώρο και μέγιστο μνημείο πολιτισμού, θα σταθώ μόνο στο θέμα της ακουστικής:
Αν και ερευνητές από το Georgia Institute of Technology έχουν λύσει τον ‘ακουστικό γρίφο’ του χώρου με μετρήσεις και εξομοιώσεις, ακόμη και σήμερα δεν παύει να αποτελεί πρόκληση αυτό το ζήτημα.
Ο απλός επισκέπτης, χωρίς να χρειάζεται να έχει γνώσεις μηχανικού ήχου, μπορεί να αντιληφθεί αμέσως την ιδιαιτερότητα που υπάρχει στην ακουστική του περιβάλλοντα χώρου· η οποία δεν είναι πλέον κάτι μαγικό ή μη εξηγήσιμο, αλλά ομολογουμένως είναι ένα συναρπαστικό φαινόμενο. Θα περιγράψω τον τρόπο που μπορεί να διαπιστωθεί αυτό (αλλά με την αντίστροφη φορά από ό,τι συνηθίζεται) και το σημείο που έχει ενδιαφέρον:
1) Οι περισσότεροι εστιάζουν στο πώς μπορούν οι θεατές να ακούν ακόμη και τους ψιθύρους των ηθοποιών.
Όμως,
2) όπως θα δείτε στη φωτό, στο κεντρικό σημείο της πλατείας , υπάρχει μια στρόγγυλη πέτρα (ναι ακριβώς στο κέντρο, εκεί στην ένωση των αξόνων x,y)
Πέρα από το δέος που αισθάνεσαι σε αυτόν τον ιερό χώρο και μέγιστο μνημείο πολιτισμού, θα σταθώ μόνο στο θέμα της ακουστικής:
Αν και ερευνητές από το Georgia Institute of Technology έχουν λύσει τον ‘ακουστικό γρίφο’ του χώρου με μετρήσεις και εξομοιώσεις, ακόμη και σήμερα δεν παύει να αποτελεί πρόκληση αυτό το ζήτημα.
Ο απλός επισκέπτης, χωρίς να χρειάζεται να έχει γνώσεις μηχανικού ήχου, μπορεί να αντιληφθεί αμέσως την ιδιαιτερότητα που υπάρχει στην ακουστική του περιβάλλοντα χώρου· η οποία δεν είναι πλέον κάτι μαγικό ή μη εξηγήσιμο, αλλά ομολογουμένως είναι ένα συναρπαστικό φαινόμενο. Θα περιγράψω τον τρόπο που μπορεί να διαπιστωθεί αυτό (αλλά με την αντίστροφη φορά από ό,τι συνηθίζεται) και το σημείο που έχει ενδιαφέρον:
1) Οι περισσότεροι εστιάζουν στο πώς μπορούν οι θεατές να ακούν ακόμη και τους ψιθύρους των ηθοποιών.
Όμως,
2) όπως θα δείτε στη φωτό, στο κεντρικό σημείο της πλατείας , υπάρχει μια στρόγγυλη πέτρα (ναι ακριβώς στο κέντρο, εκεί στην ένωση των αξόνων x,y)
Στην περίπτωση λοιπόν Νο1, πραγματικά ακούς καθαρά -έως πάνω στις
τελευταίες θέσεις- τους διαλόγους μεταξύ ανθρώπου που στέκεται στο σημείο στο
κέντρο, στη στρογγυλή πέτρα, και του συνομιλητή του στο τηλέφωνο. Το ακουστικό
του κινητού εννοείται πως εφάπτεται στο αυτί του, στη συνηθισμένη απόσταση.
Στην περίπτωση Νο2 -εδώ είναι το συναρπαστικό- κινούμενος μπρος πίσω, δεξιά αριστερά, στους άξονες (βλέπε τη φωτο) μιλώντας ψιθυριστά ή δημιουργώντας υψίφωνους ήχους αμέσως διαπιστώνεις πως ο συντονισμός βρίσκεται ακριβώς πάνω (στο ύψος του μέσου ανθρώπου) και στο κέντρο της στρόγγυλης πέτρας. Με τη λέξη «συντονισμός» εννοούμε πως εκεί ακριβώς -χωρίς να σου το πει κανείς ή να σου το υποδείξει- αντιλαμβάνεσαι πως κάτι γίνεται και σταματάς, βρίσκεις το σημείο που συμπίπτει με το απόλυτο κέντρο. Αυτό λοιπόν το «κάτι γίνεται» είναι η κατά πολλές φορές ενισχυμένη ομιλία σου, ψίθυροι από τις κερκίδες, δημιουργώντας το φαινόμενο της αντήχησης (όχι του αντίλαλου). Κάποιοι που έχουν βιώσει το παράδειγμα που θα περιγράψω παρακάτω, θα χαμογελάσουν συγκαταβατικά. Οι τεχνικοί το γνωρίζουν καλά αυτό: Αν έχετε σπίτι σας δορυφορικό κάτοπτρο (πιάτο), μπροστά ακριβώς στο σημείο τοποθέτησης του μηχανισμού λήψης (LNB) δοκιμάστε να μιλήσετε (αρκεί να μη προεξέχει στο κενό και βρεθείτε κάτω ή αναρωτιέται ο γείτονας σε ποιoν μιλάτε από ‘κει). Θα εντυπωσιαστείτε από το πώς ακούτε τη φωνή σας. Το ίδιο συμβαίνει και στο Θέατρο της Επιδαύρου, μόνο που εκεί -στο υποδεικνυόμενο σημείο- το φαινόμενο της ενίσχυσης είναι τόσο έντονο, που πραγματικά αισθάνεσαι πως είναι μια πρωτόγνωρη αίσθηση (και είναι).
Η γωνία κλίσης των κερκίδων, η θέση και η απόσταση από το κεντρικό σημείο της πλατείας, τα υλικά τους και η διάταξη, λειτουργούν σαν ηχοπαγίδες στις χαμηλές συχνότητες με αποτέλεσμα τη μείωση της οχλοβοής, ενώ συγκεντρώνουν τα ηχητικά κύματα –στο κεντρικό σημείο- ενισχύοντάς τα τόσο που, αν τύχει και παρακολουθήσετε την Αντιγόνη του Σοφοκλή ή τις εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, προσέξτε τα σχόλιά σας! [dPk]
Στην περίπτωση Νο2 -εδώ είναι το συναρπαστικό- κινούμενος μπρος πίσω, δεξιά αριστερά, στους άξονες (βλέπε τη φωτο) μιλώντας ψιθυριστά ή δημιουργώντας υψίφωνους ήχους αμέσως διαπιστώνεις πως ο συντονισμός βρίσκεται ακριβώς πάνω (στο ύψος του μέσου ανθρώπου) και στο κέντρο της στρόγγυλης πέτρας. Με τη λέξη «συντονισμός» εννοούμε πως εκεί ακριβώς -χωρίς να σου το πει κανείς ή να σου το υποδείξει- αντιλαμβάνεσαι πως κάτι γίνεται και σταματάς, βρίσκεις το σημείο που συμπίπτει με το απόλυτο κέντρο. Αυτό λοιπόν το «κάτι γίνεται» είναι η κατά πολλές φορές ενισχυμένη ομιλία σου, ψίθυροι από τις κερκίδες, δημιουργώντας το φαινόμενο της αντήχησης (όχι του αντίλαλου). Κάποιοι που έχουν βιώσει το παράδειγμα που θα περιγράψω παρακάτω, θα χαμογελάσουν συγκαταβατικά. Οι τεχνικοί το γνωρίζουν καλά αυτό: Αν έχετε σπίτι σας δορυφορικό κάτοπτρο (πιάτο), μπροστά ακριβώς στο σημείο τοποθέτησης του μηχανισμού λήψης (LNB) δοκιμάστε να μιλήσετε (αρκεί να μη προεξέχει στο κενό και βρεθείτε κάτω ή αναρωτιέται ο γείτονας σε ποιoν μιλάτε από ‘κει). Θα εντυπωσιαστείτε από το πώς ακούτε τη φωνή σας. Το ίδιο συμβαίνει και στο Θέατρο της Επιδαύρου, μόνο που εκεί -στο υποδεικνυόμενο σημείο- το φαινόμενο της ενίσχυσης είναι τόσο έντονο, που πραγματικά αισθάνεσαι πως είναι μια πρωτόγνωρη αίσθηση (και είναι).
Η γωνία κλίσης των κερκίδων, η θέση και η απόσταση από το κεντρικό σημείο της πλατείας, τα υλικά τους και η διάταξη, λειτουργούν σαν ηχοπαγίδες στις χαμηλές συχνότητες με αποτέλεσμα τη μείωση της οχλοβοής, ενώ συγκεντρώνουν τα ηχητικά κύματα –στο κεντρικό σημείο- ενισχύοντάς τα τόσο που, αν τύχει και παρακολουθήσετε την Αντιγόνη του Σοφοκλή ή τις εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, προσέξτε τα σχόλιά σας! [dPk]
